Partido Demokratiko Pilipino (PDP) Laban 35th Anniversary

The President attended the 35th Partido Demokratiko Pilipino (PDP) Laban Anniversary at the Philippine International Convention Center (PICC) grounds, Cultural Center of the Philippines (CCP) complex in Pasay City on 12 March 2017.

The President was accompanied in the event by Senate President Aquilino Pimentel III, House Speaker Pantaleon Alvarez, Department of Justice (DOJ) Secretary Vitaliano Aguirre, Department of Education (DepEd) Secretary Leonor Briones, Department of Interior and Local Government (DILG) Secretary Ismael Sueno, and Department of Energy (DOE) Secretary Alfonso Cusi, among other attendees.

The PDP Laban anniversary celebration was a one-day event that included a fun-run, Zumba, an information center of job opportunities, medical and dental missions, free legal services, and the launching of the mobile ‘Duterte’s Kitchen’ to give free food to the needy. With the theme, ‘No to Drugs, Yes to Federalism, ‘ the event also aimed to build support for the national government in its war against illegal drugs and its push for a federal system of government.

Speech of President Rodrigo Roa Duterte during his attendance to the 35th Anniversary of Partido Demokratiko Pilipino – Lakas ng Bayan (PDP-LABAN) “No to Drugs, Yes to Federalism”

PICC Grounds, Vicente Street, Pasay City
12 March 2017

Kindly sit down. Thank you.

That is the maybe the drawback of iyong laki kang halu-halo ‘yung salita. Just like Davao City, it’s a melting pot.

I could talk hindi naman masyado but fluently in Ilonggo. I could understand the Ilocano dialect, pahabol-habol lang, Bisaya, pati Tagalog.

But nothing is good sa lahat na ‘yan. At lalo na kami, if we talk — and even kami, kami ni Speaker pati ni Senate — ‘pag ka nag-uusap kami, labas-pasok kami sa Bisaya pati Tagalog.

Kaya hindi tuloy ako natuto because I do not want to offend anybody. I really hated itong mga noon Spanish. May subject pa kami na Spanish. Sabi ko, bakit tayo magsalita ng Espanyol? Anak ng…Hindi natin kailangan ‘to.

Ang Tagalog naman. Eh mahirap, pandiwa, pandiriwa. Nakakaloka. [laughter]

Hindi mo na lang, you know, bigyan ng titser then she talks all day in Tagalog and maybe you can pick up something from there. Iyang isa diyan.

And meron akong… Just… Nandito kasi si Secretary Briones. She’s a Visayan. She used to be our National Treasurer. So I got her to be the Education Secretary. I believe in her and… Ma’am, pwede bang itong isang ano lang…

We were… I was in kanina sa Baguio, graduation ng Class Salaknib. At usap-usapan namin doon sa mga heneral kasi itong mahirap na mga subjects sa PMA. You have to be a technical guy. Foremost is you have the mastery sa Mathematics.

Sabi ko, “pwede ba natin tanggalin itong Calculus pati itong iba sa college?” Wala talaga akong naalaala. [laughter]

You know, what is really… Sa akin lang ha. Nandiyan na si… Ako lang ma’am, ano lang.

Sa high school, Geometry pati Physics. Physics, kayang-kaya na. Geometry, because it is the fundamentals of, you know, construction and everything, what is really visible in the outside world.

Pero itong Trigonometry tapos Calculus, wala naman tayo pakialam diyan. [laughter] At bakit pa na, 1+2a+2b. Nasusuka tuloy ako. [laughter]

Bakit ihalo mo ‘yung alphabet pati Mathematics? [laughter] Hayaan mo ‘yung Arithmetic, hayaan mo ‘yung ano. [laughter and applause]

O kayo, dumaan kayo. May naalala ka sa Algebra mo? [laughter] Mapagkunwari pa. Let x=, let x=sum of money collected; let y, ganon.

Puro pretentions let me be…Bakit pa I let me be natin? Ano ba ang gusto mo, addition? Asan ‘yung cellphone ko? Ano ang gusto mo? Hanggang milyon.

Ba’t pa tayo makialam diyan sa cosine, sine. Iyang Trigonometry, something which is really above our head ordinarily. Filipinos are not adept sa Mathematics. It’s because ganon tayo lumaki.

Kagaya ng Chinese, dinidikdik nila. You must remember that the Chinese dialect or language has almost 3, 000 plus characters. Minemorize ‘yun nila. Itong atin kay A, B, C, D… Okay na ‘yan. [laughter] Talaga ‘yung buhay ng Pilipino ngayon napadaan lang, ah, okay na ‘yan, okay lang.

Pero ito ang sasabihin ko sa inyo and it is my commitment, my word of honor: Magkadiperensya tayo sa lahat ng bagay, huwag lang sa public interest. Kasi kung public interest na either magkasundo tayo or hiwalay-hiwalay tayo.

And I stressed it during the campaign pabalik-balik iyan. I promised, nangako ho ako limited. You count it from the fingers of my hands and remind me and I would tell you what it is or what it was. Number one, number two.

Iyong talagang pinupukpok ko noon was federalism, that was the centerpiece. Let me remind the Filipino people, ito ano ko lang — kung tatanggapin ninyo, ‘pag hindi then you can disregard it maybe, answer in contempt or sarcasm will apply. Pero ito ang tandaan ninyo, we have to change the system.

Hindi ho umubra sa nakararaming — napakataas na panahon. For the longest time, it has [worked?] injustice to the Filipino people.

Ngayon, ‘yung…Kung sinasabi nilang maganda itong unitary type na may hari ka diyan sa Malacañan na ‘yan, na he rules the Republic as if he is a king.

Almost lahat ng gasa ng gobyerno magdaan pa sa iilang tao. Not because they do not deserve it, but because of the political setup. Ganoon talaga.

Ako mismo sinasabi ko sa inyo and I’ll give you that promise again tonight, remember it for all time, ‘pag ka… We are successful in crafting a federal system and it is accepted by the Filipino people because it is really the only remedy now.

Then it provides a strong president but with a parliamentary working independently, okay ‘yan. Maganda ‘yan. Alam mo bakit? It will dissipate the authority of a few in the hands of holding the power.

Ako, ‘pag na-ratify ‘yan, na-plebisito ‘yan at gets the nod of the Filipino people, I will step down. Do it in three or four — ang akin is six years — I will step down. That is my commitment to you.

Ngayon, bakit? Bakit napaka-importante? Kasi po, tumakbo ako nagtatanong, bakit late bloomer ako?

Eh nakikita ko kasi sa mga kandidato noon, without necessarily attributing anything or offending them, nobody was talking about Mindanao. And you must remember that Mindanao is part of the Philippines and we are having trouble and violence there almost everyday, nonstop.

At bago nga ‘yung Abu Sayyaf. Nakita mo naman may — pati teacher, sa Bisaya ‘yung dinadaginot. Pati ba naman ‘yang, walang ikabayad, teacher lang, patayin mo mga bata.

And in some parts of Mindanao, ganoon ang nangyayari. Hindi lang kasi nila alam itong mga, EJK, EJK.

Hindi kasi… Wala kayo dito. Hindi kayo ang nagdadala sa gobyerno. And sabi ko sa inyo noon, walang tumitingin sa Mindanao.

This I can tell you, pabalik-balik ‘to, kung hindi mo ibigay sa Moro ‘yung federal set up, this country will never, never be peaceful until the last day of… [applause] Well, tayo dito sa mundong ito. Remember that.

Ako lang ang pinaka — the ace ‘yung baraha na alas. For the longest time, walang Presidente sa Mindanao. By stroke of faith, we had a Senate President also from Mindanao.

Hindi namin plinano ‘yan sa totoo lang. And Bebot Alvarez was in my campaign trail and I was on the hustings almost everyday, when I was touring around. Kasama siya. And suddenly they decided that umuwi siya doon sa distrito niya to run again as congressman.

Hindi namin pinagusapan ‘yan. It came about just naturally as allies and shared vision kasi taga-Mindanao kami.

Ako taga-Mindanao. Nanay ko Mindanaoan, ang tatay ko Cebuano. Wala kaming dictatorship o ano. Huwag kayong maniwala niyang mga ganoon na style. We do not aspire for something which is not really good for us. Hindi nga maganda ‘yung Presidente na with too much power.

Alam mo may kwento ako sa inyo ha? My father was the governor of Davao noon. It was only one province. But when he died, President Marcos decided to do a gerrymandering. Ibig sabihin, pinaghati-hati niya ang Davao at ibinigay niya sa mga leaders na kasi malaki rin talaga ang Davao eh. So you had it, Davao del Sur, Davao Occidental ngayon, Davao Norte, Davao City, tapos ComVal valley. It used to be one huge province.

Ang tatay ko remained with the opposition. Most of his life Nacionalista siya. He died a Nacionalista.

Ngayon, ‘yung unang panahon, maski ngayon, mag-travel kami, tayo, we have to get the authority from the national government. Even a simple Christmas treat for your children, maghabol ka pa ng permit just to travel using your own money. Walang… Walang kakoneksyon-koneksyon sa gobyerno at walang perang ginamit galing sa gobyerno. Kukuha pa kami ng permit. Barangay… Mas lalo na.

Iyong mga ganon na hindi na kailangan sana because the setup is imperialistic. Iyang Malacañan na ‘yan, pati itong klaseng porma ng gobyerno, it was introduced by Spain. Adopted by the Americans and continued our way, ganito.

Tapos sabihin mo maganda ang unitary type of government. Kindly tell me now a country in the world who has adopted for the longest time a unitary type. Ang ano? Iyong mga king, tapos ‘yung mga diktador tapos ayaw ng umalis. Iyan ang gusto nila kasi isang salita lang doon sa itaas, down the line.

But I said it has not worked. You know Magellan landed in Leyte, ang Mindanao, most of it was already Islam. Spain failed to conquer it. The Americans did it badly, going into so many massacres. Tapos tayo, we are perceived by the fundamentalist, mga scholars as the extension of Spain, America ngayon.

Ang sinasabi ko lang naman sa mga kapatid kong Moro, alam naman ninyo hindi ‘yon totoo. We are not there to perpetuate whatever… But you lost, we know of the historical injustice kasi ang nag-introduce noon ng gun powder, booom, pati bala pati cannon, were the imperialists. So napaluhod lahat. Pati ‘yung dito sa Visayas.

You know magtanong kayo ng mga pari… Hindi ako nag-aano, ‘yung totoo lang para labas natin ‘yung totoo. Noon when they were trying to pacify — pacification campaign Visayas up to Luzon in thy name of Christianity and Catholicism.

‘Pag hindi ka nag-simba noon, 20 lashes ‘yan. Diyan sa harap ng kumbento. Tapos magdala ka doon sa pari noon, mga itlog, mga manok. Every Sunday ‘yan. Ayaw mo? Hulihin ka ng guwardiya sibil. Iyan ang history na hindi — walang sumusulat. Kasi kontrolado tayo ng banyaga. Iyan talaga ang totoo.

Ngayon okay na tayo. Pero we are still under the mercy of the rich nations. Ngayon, dito sa Pilipinas, anong nag-rule itong mga ganito, sinong nakabili? Puro oligarchs.

Iyong nakadikit kung anong klaseng administrasyon at nakakahingi sila ng gusto nila. For example si Jack Lam, ‘yung ipinapahuli ko sana na gambler. Kasi kung magsalita siya; and I was reading the intelligence report, briefer ko, lalabas nang lalabas ‘yan eh.

Hindi mo matago ‘yan. Either may nakikinig sa’yo o ‘yung telepono meron na diyan, daldal ka nang daldal. He was proclaiming to the world that he had in his pocket ang mga taga-gobyerno.

Kaya noong binabasa ko, it was 2 o’clock in the morning, tinawagan ko ‘yung aide ko. “Tawagan mo si Bato. Arestuhin mo ‘yan.” Sabi niya, “Anong kaso?” “Walang kaso-kaso. Siya ang may kaso sa atin. Hulihin mo.” Iyon pala nakaalis na, oligarch eh.

You know, he got a contract from the Aquino administration, ‘yung nanay, for a measly one percent sa sugalan. And he was able to perpetuate the practice until ‘yung ipinahuli ko siya.

Iyang, iyang… Kung sinong… Kasi ganito ang Pilipinas eh. Tingnan ninyong mabuti, nababakante ang goyberno, eleksyon, sino ang naguusap dito? Who are the people… Who are the people who would want to decide the destiny of this country? Sila lang ‘yan, mga mayaman dito.

Nagkita sila diyan sa Manila Hotel. Tapos, “Adre, sino ‘yung tao natin diyan?” Ganon. “Tawagan mo si, ‘yung mga mayayaman.” Filipino, Filipino-Chinese, and Chinese. Sila ang namimili ng Presidente.

Ang pagpasok ko kusang-loob ko lang ‘yon kasi nakikita ko rin nobody was talking about Mindanao and also ‘yung graft and corruption na hindi natatapos kailanman.

Pati ‘yung droga. Tingnan mo ngayon sa Cagayan. Everyday is asking for blood. But pagkatapos ‘yan, pagka-kinabukasan sa radyo, pati newspaper, nakakalimutan.

Iyan nga ang sinasabi ko. Sino ang namamatay? Mga durugista, mga drug lords. You grieve for them because there’s a law? Ang problema kung naniniwala ba rin ‘yung mga kriminal ng law. Baka sabihin nila na anyway it’s the job of the government.

Hindi ganoon kadali — magsalita. If just a matter of talking, uttering words, very easy. But to solve and meet the challenges, ibang istorya ‘yan. Lumabas ngayon ‘yung crying for blood kasi dapat patayin, putulin ‘yung ari dah, dah, dah, dah, dah, dah… But kinabukasan wala na until the next victim. All under the influence of drugs. Ang horror ng drugs.

Dito, at least may fighting chance ka. Ito ba’y talagang criminal into it or hindi? Pero ‘yung babae na kinatay wala ‘yun, walang kasalanan, walang ginawang masama sa kapitbahay niya, sa kapwa niya tao.

But you have these gory incidents every now and then. Buti na lang doon lumabas. But in the provinces, lalo na ‘yang mahihirap na Pilipino, ‘pag sabi, believe me, ‘pag na-rape ‘yang anak, kalimutan na lang natin or mag-ibang bayan na lang.

Hindi kasi lumalabas lahat, kasi ‘yung iba ayaw na eh. ‘Pag ka ang nag-rape, ‘yung anak ng mayor o ‘yung may impluwensya sa gobyerno, wala ‘yan tabla ‘yan.

Sabihin lang pagdating ng istasyon, “O wala ‘yan, kasi ikaw pa-sexy-sexy ka rin diyan eh.” Bayaran lang ‘yan. Iyan ang hindi nila matanggap. Iyan ang katotohanan sa buhay ng Pilipino.

Kaya ako I promise corruption, it will stop. Iyong sa Gabinete ko, wala kang masabi diyan. Pero down the line ‘yung mga directors, niwawarningan (warning), marami na. Ang unang piniga ko talaga LTO pati LTFRB, ‘yung mga regulatory bodies.

The more intervention or interference from government, the more corruption. Mas gusto ko nga, huwag kayong makialam sa tao. Do not. Kaya dito, baka akala nila nagbibiro ako, pati ‘yung mga negosyante, ‘yung binasa ko na ano, binasa ko na — sabi ko…

Nasa Bansalan ako noon eh. That day I was — I went to the wake of only two of the four that were slaughtered by the communists. Sabi ko doon nga, “Maligaya kayo?” We have been fighting for 50 years. Mag-biyahe muna ako ng ano. You want another 50 years?

Kaya nga tinanong ako ng media, what about itong si Mighty? Alam mo, Mayor ako noon. Pumunta ‘yan si Mighty. Hindi ko maalaala ‘yung pangalan niya Wong… Basta siya ang pangalan niya Alex sa labas.

Tapos mabuti’t naman kasi ito sabihin ko na sa inyo ha, parang mistah ko ‘yan. Class 1967 sa PMA, adopted kaming dalawa. Kilala ko ‘yan. Talagang kilala ko. Mag-asta parang NBI kasi for… Alam mo ‘yang mga ganon. Iyang mga mayaman dito Chinese or Filipino or Filipino-Chinese.

Karamihan niyan kukuha ng badge ng NBI. Magdadala sila ng baril. Iyan, nakadikit ‘yan. Ang pagtingin ng tao NBI talaga ‘yan. Kilala ko. Nagpunta ‘yan sa Davao, sin taxes. Kasi si Ungab sa Appropriations sa Ways and Means sa Calinan. Gusto niya mag-lobby na tingnan ko daw…

Pinutol ko siya. Kumakain kami sabi ko, sabi ko mistah kasi ang tawag ko sa kanya, “Huwag ‘yan, huwag ‘yan. Hindi ko trabaho ‘yan.” Gusto siguro niya na sabihin ko kay — pero hindi ko siya pinatuloy.

Noong pagsabi niya na si Ungab, alam ko na. Pinara ko siya. Kaya sabi ninyo, “Bakit mo hindi i-demanda ng bribery?” Hindi na ako naghintay. And then I did not wait for, “O, may ibigay ako sa’yo pwede bang lakarin mo?” Tapos sabi ko, “Kain lang tayo, mistah.”

Ako nagbayad. Noong tumindig siya walang gana sabi niya na may flight pa siya, may iniwan siya sabi niya, “May iniwan ako sa’yo.” So paguwi namin nauna siya. Meron pa namang mga customer sigeg istorya, istorya. But 30 minutes later sinabi ko, “Ano ito?” Sabi ko, “Tingnan mo, Bong.” Pera. “P***** i**, isauli mo ‘yan sa p**** i**** ‘yan. Hanapin mo.” Hinabol ng aide ko doon sa eroplano. [applause]

Hindi, hindi ako…Gusto ninyong makita? May mga tape recorder ‘yan. Doon sa eroplano niya naabutan sabi ipapasauli. Last Christmas may nagsabi sa akin na may magandang baril, alam niyang mahilig ako sa baril eh. Hindi na ngayon, wala akong panahon sa totoo lang.

Kaya noong pumutok ito, wala akong ano sa kanya because you know I have to — I have to tell you now, ‘yung mga tax cases or evasion of tax whatever, can really be compromised, nasa batas na pwede mong pag-usapan para areglo.

Balik ako doon sa Bansalan, tinanong ako ng media about him, sabi ko, well, kung gusto ng Finance na mag-ano lang talaga, to recover the taxes plus the interest sa ano, pero ako sabi ko, okay ako subject sabi ko sa kay Faeldon, kay Dominguez, pati kay Cesar Dulay sa BIR kung mag-concur sila.

Sabi ko, bigyan mo ako ng 3 billion kasi 1.5 ‘yung mga fake stamps eh. Bigyan mo akong 3 billion, gawa mo ako ng hospital sa Jolo, hospital sa Basilan, at ‘yung hospital sa Mary Johnston diyan sa Tondo. Okay na ako, sabi ko.

Eh tumawag si Dominguez, sabi niya, “maliit ‘yan.” Sabi kasi ng batas, “10 times over”. Eh hindi naman ako tax lawyer. Ano bang pakialam ko diyan sa…? Ewan ko nga kung nakabayad ba rin ako o hindi. Ewan ko sa mga staff ko. Ano ba naman pati ‘yon pinapakialaman pa namin. Iyan o… Iyan ang totoo.

Ngayon kung magbayad siya, may offer siya, hindi naman — hind maging confidential ‘yan eh para lantaran lahat.

Ako rin may kasama kami sa gobyerno who was with me for the longest time in politics, then suddenly this guy started to just even to suggest…Sabi ko nga dito sa gobyerno ko, lalo na diyan sa pera-pera, the first whiff, pag-amoy ko lang, tabla na tayo. All bets. Wala, wala na tayong pinag-usapan. Iyan ang sinabi ko, iyan ang policy ko sa Davao. Maybe that’s because I was elected for 23 years as mayor and eventually as president. Ang kampanya ko corruption. Ginagawa ko po iyan. One of my promises droga. Ginagawa ko po. Kaso? Lahat kami sa gobyerno may kaso. Kulong? So be it. Eh kung ‘yon ang swerte ko sa buhay eh maging Presidente at makulong, okay lang sa akin basta walang hindi sa corruption. [applause] Patayan? Ah okay ‘yan.

Huwag lang ‘yang pera kasi nakakahiya kung buhay ka mas lalong nakakahiya kung patay ka na. Tingnan mo ‘yang mga anak mo.

And I made you a guarantee, if, if may anak ako… Ang anak ko si Inday, si mayor ngayon ng Davao City, iyong Vice Mayor si Pulong, si Sebastian at may anak ako sa ibang wife…Legally separated ako, annulled. So iyan, si Veronica. ‘Pag ‘yan ang narinig ninyo mag-imbestiga kayo, huwag naman ‘yang gawa-gawa lang. Pahiyain mo lang ako para kunwari itong si Duterte akala niya.

Basta ako totohanan ‘yang akin. Sagasaan ko kayo. ‘Pag ang anak ko anyone of them ma-involve sa corruption, pera ng gobyerno, I will resign. Wala kayong problema sa akin. Delicadeza. [applause]

Paresignin mo ako dahil pinatay ko ‘yung mga durugista, eh kayo. Eh talagang masisira ang bayan natin. Four million addicts reduced to slavery through a chemical compound na para payamanin lang ang ilan dito Filipino, Filipino-Chinese, Chinese.

Kaya ako nag-warning, I said it: “It will be bloody.” Do you remember that? Kasi matagal na ako sa gobyerno alam ko kung anong gawain ko.

And in Davao City, I said, you destroy the peace of my city, kidnapper ka, magra-rape ka ng bata, which has happened several times, patayin mo pa. Tapos bebentahan mo ng droga ang mga bata, I will kill you. [applause]

When I became President, I said the same promise. Huwag mo akong takutin diyan sa human rights, human rights. I know what I’m doing. [applause]

You are better off dead than alive if you are doing it. Do not destroy the youth of the land. Iyan lang ang pag-asa namin. Hindi kami nagnanakaw. Wala kaming pondo. Totoo iyan.

‘Pag meron 2 million 11? I will resign. Eh ‘yang mga taga-Central Bank kung sino diyan eh nandiyan kayo, eh ‘di sabihin ninyo ‘yung totoo. Nakikita ninyo ‘di ba? Wala akong perang ganoon. At kung may pera akong ganoon, bakit ako tang… Uwi na ako sa amin. Bakasyon tayo araw-araw. [laughter]

Seventy-two years ako bigyan mo lang ako tatlo, apat na panahon wala na ako. Wala na talaga ako. Eh mahina na eh. P***** i**, iyan prangka-prangka.

Kung totoo talagang may 211 million, was that the amount? 211? Yes. I do not have that kind of money. Pero nakahawak ako daan lang sa kamay sa eleksyon.

Sasabihin ko sa inyo, iyon na…Hindi ako tatanggap, bakit? Maraming nagsuporta sa akin eh. So ‘pag ganon sabi ko, “doon kayo…” Pero sinabi ko, “huwag ninyong tanggapin itong mga pera galing sa kanila.”

Ako, I do not have a quarrel with Lucio Tan. He is my friend. For the reason that he has a business in government, iyang NAIA atin iyan eh. Iyang NAIA na sinolo na ng PAL, that is not PAL’s. That is ours. Nagrenta siya diyan. Sabi ko, “Ayaw ko…” Philippine Airlines.

May isang developer dito kasi marami siyang ano na public land si MegaWorld. Hindi ko tinanggap. Pero ‘yung maliliit na mga kababata ko na mga Chinese sa Davao. Iyong mga classmate ko, laking Davao ako eh. Iyong mga classmate ko Sonny Dominguez, he owns Marco Polo. O talagang nagbibigay.

At makita ninyo kayong nasa Comelec, tignan ninyo ‘yung contributors ko noong 1988, noong nag-file ako ng return for the statement of ‘yung nag-backup sa akin at tignan ninyo ‘yung last election kung sino. Halos magkapareho lang iyan. Few Filipinos talaga.

Tignan ninyo. Matter of record iyan eh. Iyong listahan na ibinigay ni Duterte na mga tao nagbigay sa kanya at noong eleksyon ngayon presidential. Kita ni mo pareho lang.

Kaya minsan maniwala ka ritong mga alam mo na. I do not have to insult them. Kasi ang… What for? Why should I waste my time? Eh sabagay nga, sa totohanan lang, hindi rin talaga ninyo alam kung totoo at hindi eh.

But iyang corruption ‘yung gumanon na ako sa ano. Pati ‘yung extrajudicial, lumabas lang iyon mga three weeks, two weeks before. Puro basura ng Inquirer, ABS-CBN. Puro basura ng…

Kaya malaki ang — taas noo ako magsabi diyan sa mga istasyon: Powerful ho kayo. Kaya ninyong bilihin ang lahat. Pakisilip lang po. Kung anong masilip ilabas ninyo ang totoo. Because I cannot on my own just order the Central Bank because the Central Bank is not under — autonomous body iyan eh. And it will destroy iyang confidentiality ng…

But you are free lahat kayo. If you think that I’m lying…Pero sabi ko as a public official, p***** i**, bakit ako magsisinungaling? Eh ‘di sabihin ko kung may — wala kayong problema. Sabi 200 billion. 300 lahat ‘yan o 400, 500. So? At makita ninyo ‘yung trail ng pera ‘yung lahat ng bangko ko. Wala ‘yan deposit, withdraw, deposit, withdraw.

I would like to talk about ‘yung ngayon, asawa ko. She’s a nurse. She started ‘yang… Kasi tinignan lang nila ng mga bugok ‘yung bank account.

You know that galing sa hirap rin ‘yan. Eighteen years ago she started with a doughnut. She has now 14. Kung bakit marami pumayag ‘yung mga mall eh siyempre, prangkahan na lang tayo, eh asawa ng mayor eh.

Magsabi, “Pwede ba akong magtinda diyan sa mall mo?” Iyang Mister Donut. Tapos pumasok… Marunong eh, bright. She’s a valedictorian. Bright talaga. Pumasok ng karne. Eh magprangkahan tayo, kung ikaw ang may-ari ng mall, sabihin ng asawa ko, “Pwede akong magbenta diyan ng karne?” Magsabi ka, hindi? [laughter and applause]

Pero kung corruption ‘yan, huwag na dito mag-resign na lang ako. Hindi ka na maka-hanap-buhay. Why? Ang tao ba wala talagang pag-asa sa buhay na gapang ka kung saan mo gusto abutin?

Ang negosyo ng tatay pati nanay ng asawa ko, vulcanizing. Nandiyan pa sa Davao. Tanungin ninyo mga taga-Davao. Eh ‘yan si Honeylet, gusto lang ma-ano kasi may mga anak ako, may anak ako sa kanya. Pero klaro tayo dito. I am talking about corruption. Inuna ko na ang sarili ko.

Magkasama kami. Sabi ko, I told him to go. And it will happen again and again and again. Marami diyan mga directors at mayors. And either sumunod kayo sa akin o magkalabuan tayo because ‘yung corruption sa local government malakas.

Iyang permit, ‘yang mga ganon. [applause] Kumuha ka ng permit, you want to build a house. Punta ka doon sa Engineering, mag-submit ka. Iba ‘yung electrical. Magpunta ka naman sa bumbero. Eto namang… Hindi naman lahat. Pero ‘yung nakakaupo diyang mga g***, upuan iyan. So bigay ka, same with police clearances.

Now, there is 8888. Dial it. Sabihin mo ito si General o itong si Rodrigo Duterte na ito humingi sa akin kahapon, ganung oras, ibigay mo rango niya, director. Kasi ‘yung mga directors palabas-labas lang ng opisina ‘yan, hindi lahat. Pero ang tinatamaan niyan ‘yung sinasabi ko na inuupuan ninyo ‘yung papel. Gabinete? You know NEDA used to process the earliest… Iyong NEDA maski sino ang mag-apply diyan the earliest is one year. Noong ako na ang Presidente sabi ko sa lahat ng Gabinete, one month ipalabas mo, either good or bad, approve or disapprove. [applause]

Kayong mga directors only 15 days. Kaya lahat ng papel na pumapasok sa opisina ninyo may ledger kayo, journal, if you may. Ilagay ninyo anong oras, anong araw pumasok iyan para pagtanong ko malaman ko kung…

So the director must husband it. Husband ba asawa. Alalayan niya ‘yung papel para hindi siya ma-TKO sa akin. Because I will never hesistate to transfer you. Iyong mga g***** pulis? Nandoon sa Basilan ngayon. Anong mangyari sa kanila? Ewan ko. Makabalik pa ba ng buhay? Eh paningkamot sa Bisaya. Ano bang paningkamot? Mag…

You have to survive. Hiningi ninyo ‘yan eh. Ako ang…Wala lahat na kung may magmahal ng pulis, ako. Walang makatalo sa akin. Ang pulis pag-filan (file) mo ng kaso, ordinaryong pulis, pagka-suspend niyan wala na pagkain niyan bukas. Kaya kinakapotehan ko ‘yan sa Davao.

Kaya kita mo sinasagot ko ngayon ‘yung lahat ng utos ko na sinunod nitong pulis na ito at nagkakaso akin ‘yan. Or ‘yung naghingi dito right or left, anak ng… Nandoon si Abu Sayyaf o nagbabaid. [Ano bang baid?] To sharpen ng para ganunin ba. [laughter] Wala akong magawa.

Sinabi ko, stop sa panahon ko. Six years lang naman ako eh. Pagbigyan nalang ninyo ako sa gobyerno. Ihinto muna tayo. Alam ko BIR maganda ang buhay niyan. Wala kang BIR dito na makita na hindi maganda ang bahay. De kotse ‘yan, nagpapalit. [applause]

Pero… Kaya inilagay ko si Dulay. Si Dulay kasama ko ‘yan sa dormitoryo namin doon sa tabi ng ano noon City Hall diyan sa Maynila. Iyan sila, si Yasay. Pero si Yasay ewan ko saan napunta ang citizenship niya bakit nawala? [laughter]

I’ll tell you a story about Yasay. Sinabi ko roommate ko ‘yan. Pagdating ng Martial Law, hinahanap ‘yan sila, silang dalawa ni Maceda. Kita na eh — hindi sila magkasama dito, ibig sabihin… They were granted by the US embassy ng parang asylum. Pinalabas sila as political dissenters.

So ‘yung lumaban kay Marcos nag- sibatan. Heherson Alvarez, lahat iyan sila nagliparan sa labas including Yasay. So Yasay was there in prison for the time that there was Martial Law in the Philippines.

So I will not wonder why he was given maybe something of an accommodation or a traveling paper, documents to show that he can travel because hindi man siya makauwi dito noon.

Iyon lang ang kasalanan talaga niya. Sumibat iyan doon hindi dahil gusto niya. Kasi medyo aktibista ‘yan sa UP noon. So Martial Law nakadoon ‘yung pangalan niya, nakabalandra talaga. That’s what happened along the way. Kaya magulo ang travel, travel niya noon eh. They went outside of the US, they needed some documents to show that they are of a national from what country.

Hindi naman nila magamit ang passport nila because lahat ng passport na kalaban ni Marcos noon na sumibat, automatic ‘yung passports were invalidated. So hindi nila magamit palabas-labas noon. Iyan ang diyan sa…

Pero si Jun Yasay kinuha ko ‘yan kasi… [Mimics Mr. Yasay] “Mr. President, I would like to report to you that we have agreed in Washington DC. And as a matter of fact, they’re inviting you to be there and…” [laughter and applause] “And the US embassy kept asking me if there a chance that you’d visit America and I told them that no the President is not inclined to travel over there. It’s too far away.” “Ah ganon ba, Jun?” Ah okay, iyon lang pala eh.

Sagutin ko siya ng Bisaya. “Mao ra man diay na, kadaghan bag istorya.” [laughter] Jun, ‘wag kang magalit ha. Mag-usap lang tayo ulit. Ipa-reclaim ko itong buong Manila Gulf, whatever.

You know, balik ako sa droga. Kaya nandito ako because that’s my… Talagang galit ako diyan. Ganito… Nakikinig ba… Covered ba tayo national? Kung hanggang local lang kayo pwede na kayong umalis nako-cover ninyo ‘yung tao sa likod eh. [laughter] Pero kung national, okay lang.

Maraming abugado dito. Congressman Umali, bright ‘yan. He’s a bright boy. For the longest time governor tapos… Eh mahal ng tao eh. Tapos si Bebot Alvarez. Si topnotcher, number one ito, [applause] Senate President Pimentel. Vit Aguirre, cum laude ito sa klase namin sa Mendiola. Si Al Cusi, tapos… Anyway, maraming abugado diyan at saka nakakaintindi man kayo ng basic, you know? I supposed that you would have the fundamentals…

Criminal, isang criminal, ‘pag na-demanda sa korte ‘yan, it is important to find out first if he has the mental faculties working for him. Kasi kung hindi, bata na may problema o talagang naging g*** along the way, genetics, sa lahi, or induced.

Iyong sarili niyang, for example, addiction, okay. Ngayon, ni-rape, ‘yung ngayon sa Cagayan. Pagdating sa korte you’ll have to find out kung ‘yung mga ‘yon kasi ang allegations droga, were they in their right minds?

Kasi ang rule pagka bata, ‘yung sinadya talaga pagka bata, below nine, wala talaga ‘yan. Above nine, below twelve, iba ‘yan. Then to 16 in determining sentence, mamili ka na lang kung anong mabuti.

Itong mga durugista, constant use of shabu will shrink the brain of a person. Maunang makita mo mag-deteriorate ‘yung dito. Alis talaga ‘yang lahat ang ngipin niyan. That’s the chemical destruction at saka maging g***.

Ngayon, papasok ‘yan ng bahay mo. Lahat tayo nagtatrabaho, naiwan ang mga bata, mga kapatid, pasukin iyan just like — re-rapein (rape), patayin, tapos magnakaw.

Huli, drug addict. Abugado ako for the defense. Alam ninyo I had to repeat ‘di ba he was the… Vit Aguirre was the defense counsel? Istrikto talaga ang batas. 70-30. 70 in favor of acquittal, 30 lang ‘yung amin diyan sa korte. I was a fiscal.

Tapos unang tanungin ng abugado, “Your honor, you know I move to — for an examination now of my client. He being the accused but he was not at his right mind at that time. Kasi po, as you can observe po, sabog talaga ‘to.”

So the court will just simply say, “Alam ba niya between right and wrong?” Sabihin kaagad ng doctor, “You know, your honor, ‘pag ang brain nag-shrink na by one-third, ganon ‘yan, puno talaga ‘yan ng ulo, mag- shrink na by one-third, he’s already insane.”

And one of the exempting circumstance justifying, aggravating, exempting is when the prisoner or the respondent or accused is insane or not in his right mind or could not have a discernment in his brain at the time of the commission, ‘yung pagpatay niya, whether it was right or it was wrong.

Kasi ang karamihan niyan magsabi, sabi ng guardian angel niya. Ngayon patayin mo, pumasok ka diyan. Kukunwari na lang kung ano.

Pero ‘pag ang doktor nagsabi, “Talagang hindi pupwede kasi talagang buang eh.” Ang doktor naman hindi mo ma-ano eh. Pagka buang siya, ba-bye. Mare-release talaga iyan.

So there are now four million. How many of the four million are now seriously retarded na sa…? Alam ninyo ‘yan marami kayong kilala. Kita mo wala nang ligo, payat na, naka ganon.

Kita mo ‘yung first early days sabi ko, “Surrender or else I’ll kill you.” Tingnan mo nagpila lahat, tingnan mo itsura, parehong-pareho. Naka t-shirt, tapos naka-pantalon, nakahubad, payat na. Tapos sabihin nila na 3, 000, 10, 000, nako jusko po.

Sa four milion sabihin mo lang constant use noon pa. May 800 na lang diyan, let us be liberal in our condemnation, o isagad mo sa one million. One hundred — one million in every city may 100, 200, tingnan mo kung anong mangyari. And these guys lose their equanimity. What will happen? What will happen now to the Filipinos who will be victims of crime?

Because ang droga parang naka-ano ang unggoy diyan sa likod mo. ‘Pag dumating na ‘yung ano… Sa truck holdup, diyan sa ano holdupin ‘yung mga driver, hindi naman kailangang patayin. Bakit sabihin… Bakit pa pinatay niya? When he’s off his rockers, that question is useless.

‘Pag sabi drug addict, p***** i**, bakit pa pinatay? P*** ni-rape na, kinuha… Anything goes dito pagka-sira ang…

So who’s to blame now? Ako? Ako ang Presidente ngayon. I have to assume the burden. Hindi ko maipasa kay Arroyo, hindi ko maipasa kay Ramos o kay PNoy. Eh ‘wag ka nang maraming salita diyan, panahon mo, solve the problem. Ganon ‘yan. [applause]

If these guys will commit a crime and if the lawyer is smart enough to just say, “Your honor, can we have a determination of his mental faculties if he’s ready to stand trial or not because to our mind, as what the doctor has said, he has no discernment now of what is right and what is wrong.”

Iyan ang sinasabi ko. Who will answer for all these? Hindi pa patay, walang ano, okay. Saan ka magkuha para itatayo mong addiction niya? Kung hindi ‘yan mag-holdup — ano bigyan natin?

Magpagawa na ako sa factory ngayon. Ibigay ko nalang lahat para hindi na sila pumatay. “O, ito ‘yung konsumo mo isang sako. P**** i** mo, ubusin mo isang araw ‘pag hindi papatayin kita.” [laughter]

Iyan eh. Hindi tayo magkaintindihan sabi nila iyong Presidente natin ngayon hindi statesman. Kasi ang statesman — nagp***** i** tapos sabihin mo papatayin kita. Ay solohin mo.

But I am…I’d be happy to admit in public that I never graduated to the presidency. Wala akong feeling na ganon.

Maybe because ‘yung pakpak, “Oh, Mayor, Mayor, Mayor…” Busog na ako diyan. Same crowd in Davao, more ‘pag nandiyan ako.

Kaya kung sabihin mo Presidente, “Anong ginagawa ko?” Nagtatrabaho araw-araw. Pirma tapos basa kung anong… Iyan lang. Iyon pala ang sweldo 200 na. Pwede na ako mag- asawa pang isa pa. [laughter] Iyan ang racket ko. Pag-ibig. [laughter and applause]. Kaya lang baka makinig ‘yung ano ko, ‘yung dalawang babae ko ang naga-buko sa akin.

Iyong mga lalaki tahimik lang pero gusto kong magyabang dito. Eh siyempre, ibigay mo na sa akin ‘yan, matanda na ako. [laughter] Pero ang kaso itong mayor na ito pati ‘yung — dalaga na. Talagang binub***** ako ng mga iyan. Kay yabang-yabang mo, tanda-tanda mo na eh.

Si Inday… Ako, hindi ako pwede mag-yabang-yabang dito. Wala na akong panahon ano…Maski bigyan mo ako isang truck ng pera diyan.

I do not want to travel. Baka sabihin nila gastos ito si Duterte. Anak ng, you know, we are hosting tayo dito. So I have to visit the countries. “Pare, ano bang sabihin mo? Anong gusto mo ipalabas doon?” Kasi pagdating dito, de-kahon na ‘yan. Kay kung ‘yang araw pa na ‘yan mag-debate tayo, mag-argue, o walang mangyari sa ASEAN.

So pupunta pa ako ng Myanmar, that used to be Burma and I think Thailand because when I went there for the first time, they were not ready to accept dignitaries and visiting — kasi namatay ‘yung kapatid ng King.

So I have to go there again and to explain ito ‘yung ano mo sa ano…What are the things that you’d like to raise during the Summit so that we can incorporate it in one, tapos we can arrange the… Pagdating, may listahan na. ‘Pag magkita-kita na kami dito, basahin nalang namin.

‘Pag panahon ng Thailand, panahon ng Brunei, wala na akong tanong kasi naintindihan ko na. Ganon ‘yan. Pero kung sabihin mo I enjoy…

I hate long hauls. Hindi ko na kaya. Parang after ng isang linggo ako talagang parang matamlay. Kaya sabi ko, wala akong ambisyon na dito sa buhay na ito. Hindi na ako sabihin mo makakain ng anu-ano, hindi na rin.

Ayokong mag- travel. Ok naman ‘yang tinitirahan ko. Bakit ako ma…? Now, ‘yung asawa ko talagang may pera na ‘yon. Milyon, meron na ‘yan. Eighteen years ago. Hindi ko lang tinanong but I’m sure the BIR can give you the…

Anybody is free to go to the BIR at kung pareho kami nitong si Mighty…Ano ‘yon Mighty? Naga-evade ng taxes, tell me. And if you cannot — we cannot answer it legally then I will resign.

Kasi wala akong moral authority mag- banat. Kagaya ng iba diyan. Susmaryosep. Sila ‘yung una pa noon pa “Duterte, human rights” “corrupt”. Dumating na lang ako dito sa panahon na ito. Kasaya siguro kung meron ka talagang pera na mabili mo ang gusto mo. Ngayon, kung may pera man ako o wala, sa mga regalo lang hindi ako tumatanggap ng ano.

Ito nga totoo eh, nagbigay sa akin Mercedes-Benz, iyan. Punta ka sa PSG, nandiyan sa compound. Until such time na… Pero nagmamagandang-loob, sabi ko okay.

Hindi ko tinatanggap, lagay ko lang diyan. Interesado ang sinong taxpayer, bilin mo sa gobyerno, ipagbili ko. Mercedes-Benz.

Hindi ako sumasakay ng kotse. Kayong taga-Davao alam ninyo ‘yan, 1988 pickup lang ako. Hanggang ngayon sa Davao, pickup lang ako. Dito kasi sakyan mo talaga ‘yung kanilang [applause] ‘yung parang sa — kaharap mo o. Kita mo, hindi tumatawa. Parang ‘yung mga santo-santo, Sto. Domingo, Sto, Rodolfo, San Rodrigo. [laughter]

Ito sila, ayaw ko. Noong mayor ako lumalabas talaga ako, akong mag-isa kasi kaya kong bulyawan ‘yung pulis. ‘Pag pinapauwi ko, “Uwi na kayo kasi may sekreto ako.” ‘Pag nandiyan kayo hindi na sekreto ‘yan ‘di ba? O uwi kayo. [laughter]

Itong mga ito, t**** i**, hindi mo ma…Sabihin sa’yo, “Alam mo, sir, naniniwala man kami sa iyo, Presidente ka eh, kaso lang ang nagbigay ng trabaho sa amin, pati sinusunod naming trabaho ang batas hindi ikaw.” [laughter]

Kaya for the first time pumunta sila sa bahay ‘nung nanalo na ako, dito pala sa Pilipinas pagka panalo ka na, take over na sila. Malapit pang magbarilan kasi ‘yung mga pulis pinapaalis, “Alis diyan, kami na mag-take over.” Sabi ng mga pulis, “Bakit kung sino ka?” “Eh hindi talagang batas ito, umalis na kayo.”

Bago na ang driver mo PSG na. Sinundo nila ako sa bahay ‘nung paglabas ko isang kilometrahe, more, ‘yung may blinker na. Tapos ‘pag kurbada, tingin ako uli may mataas na — hindi ko na — I could not discern it anymore kung ano ‘yung…

Tapos sabi ko, “Ano ‘yung mataas kasi…?” Sabi niya…Sabi ko, “Ano ‘yan?” “Iyon ‘yung ambulansya mo.” “Ha? Bakit ambushin pala tayo?” [laughter] “Baka, sir.” “Ah kung ganun…” Sabi ko, “Tawagan mo ang Cosmopolitan Funeral Parlor pasundin mo na lang ‘yung karwahe nila sa patay para galing sa ambulansya ilagay na lang ninyo ako doon.” [laughter]

Diretso na tayo sa…Kasi ako sabi ko hindi ako magpabiling. Ayaw ko diyan sa bayani na ‘yan, inyo na ‘yan kung sino ang gusto. Kung may reserve para sa akin ibigay ko sa inyo. [laughter] You take my place there. Kasi ako sabi ko magpapasunog ako. Done in accordance to my mother’s… You bury me 24 hours, iyan lang.

Wala ng seremonya, “Alam mo itong tao na ito nandito ngayon nakahiga sa ating harapan. At masasabi niya sa buhay niya noon…” Eh t***** talaga itong g*** na ito. [laughter and applause] Ganon man ‘yan.

Necrological? Ganon ‘yan. Alam mo magkalaban kami sa pulitika nitong taong ito. Pero sasabihin ko sa inyo, prangkahan, ngayon na lang, iyong patay ka na. Talagang mahal ko siya kasi ‘yung pagkatao niya okay naman sa akin. G***, l*** ka. [laughter] Dumating na tayo sa patay eh ‘di patay na. Hinto na tayo.

So I’d like to reitetrate, federalism is not even ours. We do not have a monopoly of that paradigm of what the Philippines should be. Alam mo dito ‘pag malayo ka…

Iyong kwento ni Bebot. Ikaw Presidente ka tapos manawagan ako: “O kayo magpadala kayo ng tulong ninyo mga local government units, mga NGOs diyan at ipadala ninyo dito sa akin DSWD.” So magbabalot na ‘yung mga tao.

Sa konsehal, “Saan ‘yan?” “Ipapadala namin kay Presidente.” “Napakaliit naman, hindi na kayo nahiya?” “Pare, tutulong ako diyan, para pala kay Presidente eh.” Pagdating doon sa barko makita ng mga Customs, “O kanino ito?” “Wala, ipapadala ito papunta kay Presidente, nanawagan eh.” “Iyan lang ang ipadala nimo? Hintayin ninyo ang aking contribution. Kay Rody pala ‘yan eh.”

Pagdating diyan sa Maynila, Customs police, lahat na. “O sinong ano nito? Kaninong truck ito?” “Priority ‘yan, priority, nandiyan na ‘yung Army.” “Bakit?” “Army truck ang kakargahan kasi kay Presidente ‘yan papunta sa kanya.” Iyong mga taga-Customs, “Ka-konti niyan. Adre, kalahati niyan sagot namin basta kay Presidente.” So, ‘di madagdagan ‘yon. Pagdating doon sa mga ano, marami eh. So maghingi ka ng piso, aabot sa iyo mil na. Ngayon baligtarin natin. Meron doon sa Pablo, ‘yung DSWD, sabi ko, “Sige magpadala kayo. Maawa naman kayo sa Pilipino.” “Sige, sige, sige.” Sige, padala. Pagdating doon sa opisina, “Para ano ‘yan?” “Para doon sa Oriental ‘yung barangay na nawala. Tulong ni — padala ni Presidente.” “Hindi naman aabot ganung karami ‘yung namatay doon. Aapat lang yata. Kunin natin ‘yang dalawang pangkonsumo dito.” [laughter]

Pagdating doon sa landing, meron na naman doon. “O paano ‘yan ilang truck diyan?” “Padala ni Presidente ‘yan. Iyong sa ano — sa Oriental.” “Grabe, naman ‘yan, adre, limang truck. Makita mo sa balita ng ano apat, lima, pinakarami na sampung patay, hindi ganon karami. Iyong dalawang truck i-divert mo para — hati-hatiin na natin eh kulang rin tayo eh ‘di ba? O sige.”

Pagdating doon sa governor, “Saan?” “Masyadong marami ‘yan ang estimate ko dito ganun lang. Tanggalan mo kasi marami akong kumpurmiso dito sa followers ko. Manghingi araw-araw ‘yan sa opisina.” Pagdating doon sa highway may checkpoint, either DENR, police, kung ano-ano.

Ngayon, I’d like to remind you again that I have prohibited the setting up of checkpoints. Maybe the military and police pang-ordinaryong ano lang. [applause]

Iyong sa checkpoint tapos PNP or checkpoint Army. And it is not permanent, I do not want it there. Tanggalin ninyo lahat iyan. Kasi pagdating doon pagdaan, [whistles] “Ano ‘yan?” “Sir, hindi naman troso ‘yan eh.” “Ano ‘yan?” “Ay kami dito hirap sa konsumo eh. Sweldo na walang…”

Pagdating doon sa barangay, “O ito ha, ito padala ni Presidente.” “Sus mabuti’t na lang naalala ni Presidente. Sabihin mo kay Presidente salamat ha.” Kunwari nandiyan ‘yung TV. Anong masasabi mo? Itong mga ito eh. Anong masasabi mo sa ipinadala ni Presidente sa inyo? Anong… “Ah, Mr. President, maraming salamat. Natanggap naming ‘yung isang karton ng sardinas pati isang sakong bigas.” [laughter]

Kaya ako matagal akong mayor eh. I never graduated to being a president sabi mo first class? Hindi ako statesman, tama. Bunganga ko talaga hindi pang-statesman. Eh noong nagpunta kami sa Laos, p**** i** pa ako doon eh kasi galit ako. Iyon totoo.

Ayaw ninyo ng hindi statesman? Six years. Ayaw ninyo na istrikto ako doon sa gobyerno? Six years. Wala na five years something minus 10 months na. Hintay ka lang, mawawala rin ako.

Baka ma… Tingnan mo itong Abu Sayyaf pati sa akin grabe galit. Kayo ‘yung namumutol ng ulo tapos magalit kayo sa akin? Anong klase…Ano bang nagawa ko sa kapwa tao ko? Ayan sa Mindanao, ano bang nagawa ko sa Moro bakit magalit kayo sa akin? Pareho lang tayong Moro. Ang akin lang it’s really for…

But that situation in Mindanao cannot go on. Okay lang ‘yan sa akin, fight, fight tayo, atahikin ninyo ‘yung mga kampo ng pulis, militar, ah okay lang. Mamatayan ako? Lulunukin ko ‘yan.

Pero ‘yang mga bobombahan ninyo ‘yung mga eskwelahan pati ‘yung mga high school na — ah kalokohan na ‘yan.

Hinihingi talaga ninyo, you must remember that martial law is martial law. Maski anong klaseng drawing mo martial law is martial law. And the military and police will have their way. Hindi ‘yan pupunta ng korte ‘yan sila, pupunta lang ‘yan doon sa provincial mag-issue ng ASO, arrest and search order.

Wawarningan ko kayo sa Mindanao, hindi lang ‘yang mga Moro pati mga Kristiyanos. Lahat naman nandiyan sa kalokohan eh. I’m just warning you. I am putting you on notice that I will not hesitate to use the extraordinary powers of the presidency.

‘Pag ‘yang mga bata inosente na ang — continue with the slaughter there. Then you will be asking for something which I can give you readily. Hindi na kailangan ‘yon ng…

‘Pag ako naman, I will see to it na tapos ang problema. ‘Pag ako ang nag-declare ng martial law, it will be the defining moment diyan sa kalokohan ninyo na terrorism because I will see to it that tapos talaga ang problema. Kung tapusin ko lahat ang tao diyan konektado, tatapusin ko. [applause] Kaya ako may delivery ‘yung…Meron na tayong jet planes, it’s capable night or day and they have the — I am waiting for the precision guided, satellite na, ang magga-guide ‘yung satellite.

‘Pag nakuha ko ‘yan pupulbusin ko talaga ‘yan sa bukid ‘yan. Whether I destroy a forest or a plantation. Gagamitin ko talaga ‘yan. Pumapatay nga ako nitong droga lang iyon pang…Gagawin ko talaga ‘yan. Wina-warningan ko lang kayo.

Hindi ako mahilig diyan sa… Pero pagka dumating tayo sa punto na ‘yan, sorry na lang. Talagang sorry na lang. Kasi titingnan ko talaga, tapos ang problema.

For the sake of the Moro, so they can get what they want ‘yung federal. Sino bang…Paano ka man…Pagka ganon…How can we hope to win the people’s heart going for a federalism kung ganon ang Mindanao? Sabihin, “Eh tingnan mo naman ang Mindanao. Tapos gusto mo ngayon mag-federal?” So I cannot give to the Moro people what I really promise them. Kasi sabi ko I am committed to give to the Moro people their ancestral and historic rights para walang gulo. [applause] Tutal kalaki naman ng Pilipinas. Marami pa tayong…Ibigay natin sa kapwa tao ‘yan para ‘yung pag-ano ng presidente sila ‘yung…

Hindi ‘yang dito lang, ipatawag ‘yung mga mayaman, mga pulitiko, tapos “O, magkano ka dito? Pwede bang bigyan ka ng…Magkano ang gastusin natin? Maka-raise tayo ng one billion?” “Kaya, kaya.” So karate na dito, karate doon.

Mabuti’t na lang ako ang nakalusot. Iyan ang swerte ninyo, sa totoo lang. [applause] Kaya kayong mga Pilipino, I am making this appeal to you, I’m making a plea: Sino ‘yung talagang gustong magbabago ang ating bayan? [People respond: “Kami!”] Tulungan ninyo ako. Corruption, tulungan ninyo ako. Alam mo, the only thing missing in the equation in the fight against corruption ‘yung suporta ninyo at kayo mismo. Kaya ngayon diyan sa Customs, sinasabi ko ‘pag isa or dalawang bags lang tutal dumaan naman ‘yan sa camera, sa X-ray, walang — do not open anything.

Kasi kung kami magdating, minsan magbili ka, mura eh sa Bangkok, pati pambigay mo pa sa mga leaders mo. Minsan dalawang luggage, pag mag…Pero kung kami, sige salute pa ‘yan, “Mayor…” “O, sige.” Mayor ka diyan.

Tapos ‘yung iba ‘yung OFW, para, buksan. Marami ‘yan diyan isa, dalawang bagahe, kukunan pa ng ito. Hindi nila alam nanonood lang rin ako. Minsan talagang inaway ko kasi telebisyon gamit na pinapabayaran pa. Sabi ko, “Adre…” Kilala naman ako, sabi niya, “Kilala man kita, sir.” Sabi ko, “Bakit naman ganon? Hayaan mo na.” Kaya ngayon ayaw ko ‘yung maliliit kasi ‘yung maliliit ‘yung pobre, marami tayo pero maliit. Kaya nga pag-plus, plus kayo — we are about 97 percent of the total Philip… Ating — hirap, hirap talaga ‘yan.

So ang trabaho ko is to improve the economy. We got 10 billion dollars from China, commitment. [applause] Iyong last week, dala-dala na nila ang tseke, 100 million. For pamigay na sa micro, ‘yung turuan kayo, bigyan kayo ng capital, tapos turuan kayo magnegosyo kung papaano.

But I’m also very passionate about itong family planning. Hindi talaga kaya, maawa kayo sa tao. Ako naaawa ako sa tao. Kaya ako, maghingi ng trabaho, “Ilan ang anak mo?” Sabi, “Anim.” “Mabuntis ka pa?” “Opo, sir.” “Ilan taon ka na?” ‘Pag above 30 sabihin ko, “Bigyan kita trabaho pero…”

Sa Davao, 5, 000. Magtanong kayo ngayon—ngayon na, kung may kilala kayo, totoo ba ‘yan? “5, 000 bigyan kita trabaho, bigyan kita ng 5, 000 magpa-ligate ka”. Naaawa ako sa… Kaya itong minsan ‘yung relihiyon ko may marami akong hindi na sang-ayon sa panahon. Kasi ‘yung… Kita mo si Pope open na siya mag-asawa na ang pari. Diyan ka makakita ng limang pamilya sa simbahan. Puro asawa ng pari ‘yan. Kaya sabi ni Pope wala na siyang tutol na mag-asawa ang mga pari, dapat lang.

Kay tayo nga sabi ko ‘yung family planning, father, hindi talaga uubra ‘yan. Sabihin niyong natural menstrual cycle, it cannot be that way kasi ang libog po instant ‘yan. [laughter] Basta nalang tumatayo ‘yung mga tao diyan sa harap mo. [laughter]

Hindi mo ma-control ng passage of…You can legislate pero… Bakit mo kasi…? Unwanted. Ito ha, experience ko as mayor. Iyong ating mga anak diyan, mga kapatid nandiyan sa labas. Iyong naghihintay diyan sa ano — tanungin mo ‘yan, “Bakit ka pumasok dito?” Anong sagot niyan? “Kasi, sir, may anak ako na susuportahan ko.”

Kasi ang lalaki hanggang diyan lang ‘yan. Totoo lang bakit ninyo hindi tanggapin ‘yan? You know, uyab-uyab ang tawag diyan, boyfriend. Tapos nature takes over, biology ‘yan eh. Kita mo ‘yung aso nga diyan tumatakbo tapos — tao pa na may utak? [laughter]

It runs against the grail of biology and the universal. Hindi naman pwedeng kalendaryo, ano ito bingo? Ma-bingo tayo. [laughter] Hindi mo mapigilan ‘yan.

Kaya itong si Pope papunta ‘yan doon eh. Tama lang Pope. Talagang dapat libre… Anong… Sa mayor ako? Libre sa Davao ang pills pati ligation.

Iyong mga lalaki vasectomy ayaw naman. Ayaw daw nila kasi baka hindi na—‘yan naman kasi iniisip mo rin araw-araw. [laughter] Ang ayaw ko diyan ‘yung… Hindi ko ayaw, naaawa ako sa tao na makikita mo na lalaki diyan.

Kaya doon sa mga papasok ako ng mga Tondo, sabi ko, “Ang pag-asa ninyo is makapag-aral kayo ng anak ninyo. ‘Pag hindi ‘yan nakapag-aral t***** i**, ilan ang anak niya, pati anak niya, anak niya hindi lalabas dito sa lugar ninyo.” Iyan ang sinasabi ko. Para akong nagagalit. Kaya sabi ko, tutal pumunta kayo doon sa…

Ito ‘yung impluwensiya ng pari, ayaw nilang tanggapin. Ngayon kita mo si Pope mas bright sa inyo lahat. Sabi niya pwede na, open ako sa pari na…Bakit ‘yan? Kasi alam niya. Lalaki si Pope eh. Ang problema lang kay Pope baka… O pagka nagpakasal kayo bakit kayo lang? Ako pala? [laughter]

Meron na tayong si “Ma’am Pope”. [laughter] That’s the incongruity of life, lalo na tayong… Tayo lang ang — China does not have any religion. But tayo pa ang binibigyan ngayon parang ano… Unitary type maghanap ka dito sa Asya. Bakit ayaw…?

Lahat parliamentary pati red China o China. Maski ‘yung Taiwan parliament, Indonesia parliament, Australia parliament. Parliament lahat, tayo lang ang nag-unitary because hawak talaga ng…

Alam ninyo mga Pilipino, if you want really a strong argument why we should go federalism, one, because it will promote the law and order situation in the country; second is that talagang ‘yan ang pinakamagandang setup.

You can really…Sabihin mo eh ‘di ang mga local na naman ang ano… Eh ‘di it’s about time na kung talagang pupunta ‘yung mga powers sa pulitiko doon sa baba eh panahon na nila. Because you guys have been lording it over.

There is going to be an election coming up. So what are we doing now? I was counting for the people who would be of… Ngayon kayo sinasabi ko sa inyo, mamili kayo ng senador. Pwede bang for once, huwag ninyo akong paniwalaan.

I’m just asking you na pwede ba kayong mag-isip muna maski three minutes. Huwag na ‘yung buong araw, three minutes bago kayo magpunta doon sa presinto to vote.

Tignan naman ninyo ‘yung mga record ng tao, kung anong ginawa nila. Nakatulong ba sa bayan? Kasi ‘pag walang contribution at sige pulitiko lang, Jesus Maria… Kayo rin ang magdusa, hindi ako. Kasi ako paalis na ako eh.

Huwag mo na ‘yan ang isipin mo… When you go down, paglabas mo pwede bang tumingin ka ulit at tignan mo ‘yung dalaga mo pati ‘yung binata mo o ‘yung mga anak mong maliliit? Iyon nalang ang pag-isipan mong mapunta ka. Kasi ngayon wala na, sarado na talaga unless we get the reform.

Pero hindi ko sinasabing masuwerte kayo but mayroon kayong—nandiyan ako. Ayaw kong magbanggit ng Presidente. You have never heard — I seldom use the word “Malacañan Palace” because kung ganoon palasyo diyan — I hate… Hindi ako nakatira sa Malacañan.

Gusto ninyong makita ang kwarto ko? Ipapakita ko sa inyo pero hindi lahat. Paano mo, PDP, tayong lahat, pumunta kayo sa kwarto ko. Kwarto ko ganito kalaki, iyan. Dito ‘yan before ‘yung aide ko. Ganon lang kalaki.

Hindi ako nagyayabang. Doon ako sa barracks ‘yung tinirhan ni PNoy. Pero kasi may pamilya ako, may mga minsan magdating dito. I got the — ‘yung kuwarto sa aide. Ito ganito lang kalaki, kama diyan.

And you are free to set a date. Huwag lang lahat kaagad. Pero maganda ang washroom, ‘yon lang importante sa akin, banyo.

Baka akala ninyo nakatira ako sa Malacañan? At saka doon ilang beses na kumakain ‘yan. ‘Pag niyaya kita—yayain ko kayo — it’s one soup, one ulam, kanin. Hanggang diyan lang tayo.

Hindi ako nagse-serve ng steak diyan. Itong lugar na ito, gusto mo ng steak? Diyan sa labas marami. Ako gusto mo blowout kita ng steak, ako magbabayad. Pero sa Malacañan wala ‘yan, bawal ‘yan.

Wala ‘yang maraming ulam. Isang plato lang ‘yan, kanin, ulam, tapos sabaw. Hanggang diyan lang tayo. Nagyayabang ako? Bakit ako magyayabang? At bakit kung gusto ko eh ‘di mag-order ako kung anong gusto kong pagkain.

Pero as… Sa lahat ng bisita, sinasabi ko talaga, “Sir, ma’am, ang sine-serve ko doon turon, maruya, minsan hopia mas mura.”

Kasi bakit? Bakit ayaw ko? Bakit ayaw ko ng magandang…? Bakit ayaw kong magserve ng—sa mga bisita ko ‘yung maluho na ano? Why? Kasi hindi natin pera. Hindi mo pera, hindi ko pera, pera ng lahat ‘yan. [applause]

Hindi lang tayo dito, magsabi ka, “Duterte, kasi kandidato natin. Okay kumain ‘yan nang husto.” Okay lang ‘yan pero imbita ako, magpa-party pa ako tapos…

Sabi ko nga sa inyo kung gusto niyo talaga malaman ang buhay pumunta kayo, yayain ko kayo. Mamili kayo si Koko and then you have si Speaker. Iyan kumain iyan noong isang araw doon.

Sinabi nila na nandito kami just to inform you na si Yasay talagang hindi na kaya, hindi na kaya.

Ibig sabihin it has become fait accompli na talagang tanggalin siya. Nandito man ito lahat, ni minsan anak ka ng… Wala akong tinawagan sabi ng gaganon nga ako nag…Ni minsan ayan si Aguirre o, ayan si Bebot nandiyan si…Ni minsan sa buhay ko, ni minsan hindi ako tumawag sa kanila na turuan ito ganito, ‘yan ang gusto ko.

Sabi ko usual ‘yan. Nandiyan si Secretary Briones. She is an honest lady nagtanda na lang sa gobyerno. Sa UP pati sa… Tanungin ninyo. She is the Secretary of Education. Ni minsan hindi ko talaga tinawagan ‘yan sila na, “Ito ang gusto ko. Iyan ang problema, ma’am.” Bahala ka na.

Koko, sabi, “Rod, ganito…” “Koko, kung anong desisyon ng Congress ‘yun na ‘yon. Anong desisyon ko, akin.”

So wala rin tumatawag. Walang negosyante o pulitiko man lang at matanong ninyo ‘yang congressman na tumawag sa akin ‘yan ganoon.

At saka hindi ako tumatanggap ng bisita ‘yung mga negosyo ganon. Doon ka pumunta kay Tugade, doon ka pumunta kay sinong… Kausapin mo ‘yung desisyon nila parang akin na ‘yon, final na ‘yan. Walang change, change diyan ng policy.

Nandito ako para sabihin lang hindi… Bakit ako magsinungaling? P***, anong utang ko sa inyo na magpasinungaling ako? Sabihin ko sa inyo totoo. Iyan, gusto mo? Ayaw mo? O ‘di bahala ka basta ‘yan ang totoo.

That’s the only way that we can really raise the level of civilization sa atin. We are the only country with so much fervor sa religion and yet talagang pababa tayo.

So balewala ‘yung, our supplication before God, tapos nagsi-simba tayo lingo-lingo, ‘yung iba naglalakad pa sa tuhod nila papuntang…For what? It has been that way since I — kita ko noong mulat ng mata ko. So much prayer, so much ano — maganda ‘yan. Ang problema is nadadala ba itong buhay natin sa religion?

Japan, Taiwan walang relihiyon. Well, of course, ‘yung mga Islam, Brunei, Indonesia, Malaysia. Let it be. Ganon. Pero wala…I am talking about general.

So okay ‘yang may relihiyon ka pero kung ipusta mo lahat diyan kasi hindi ka pwedeng mag-pills kasi mag… The tragedy of it all actually is inimbento kasi ng… Sa atin lang ‘yung heaven and hell. And for the life of me, I cannot understand a God who created us lahat tayo but has reserved a certain place there in the universe as hell for us to go there, some.

Kung ikaw ‘yung Diyos at nakikinig siya, alam mo bang kaya—the Alpha and the — the beginning and the end because you are all knowing, bakit mo pa ako ipinagawa sa mga nanay pati tatay ko kung ang dead end ko pala sa impiyerno, susunugin ako? What kind of God are you in the first place? Mag-create ka tapos alam mo na papunta na ako sa impiyerno tapos — the excuse of the religion is may free will, ah papiiin ka.

No, that’s not the point kung papiliin ka o hindi. Iyong iba mag-pari, mag-madre. Saan ako…? At the end of my earthly life where do I go? Iyan ang ibig kong sabihin, kaya because ‘yung influence ng religion I leave it to you all to decide. But once in a while just mapag-isipan na just come to think of it. Would it really help if you… Tapos kasi, ah wala kasi bawal sa simbahan, sige na… So paano na ‘yang mga anim, pito diyan?

I think I have talked too much. Gusto ninyo hanggang umaga? Okay rin ako. [laughter and applause] Nami-miss ko na…Hindi ako nakakalabas eh g***. Hindi ako nakakalabas, totoo lang. Ayan magtanong ka ng kung sino.

Pati malaman mo ‘yang pulis ayaw kong lumabas because everytime I travel dito paparahin ‘yang traffic. So minsan nandiyan ka na palabas, “palabas na, palabas na”. Merong isang tao, “Pare…” “O, gov ano kamusta?” So wala na mapuputol, “Hold, hold lang, hold, hold.”

Tapos magpara dito ng motorcycle cop p***, exponential na ‘yan. Paganoon dito, paganoon. Kasi pagdaan ni Duterte kailangan malinis ‘yung daan. Kaya ako sigeg helicopter, maski gabi. Tapos mag-dive ‘yan doon, diyan sa… Na, wala na, si Robredo nalang. [laughter]

Eh hindi mo makita ‘yang mga poste, malay mo ba kung building ‘yon na hindi pa tapos. Eh walang ilaw eh ‘di…Well, anyway, ganoon talaga ang buhay.

Pero ganito nalang para madalas ‘yung ano natin, anong gusto ninyo lingo-lingo mag ganito tayo? [Crowd chant: Yes!] [applause]. Ah kuyawa uy.

Laging inu-uto-uto mo ako. Well, but ako lang naman ang maasahan ninyo, you know, some of you may entertain doubts. But for your comfort, para nalang hindi ka rin mag-isip, bigyan mo nalang siguro 50-60, 60 nagsasabi ako ng totoo. Huwag na ‘yang 100. Medyo mahirap ‘yan.

Kaya minsan mag-isip ka ng bayan, problema mo ganoon, ekonomiya. Well, I’m trying my very best, talagang sinasagad ko ang sarili ko.

Punta ako dito, punta ako diyan. You know, in one day I travelled three provinces. Punta ako namatay sa pulis, tapos punta ako sa labas, lipad na naman doon. It’s because I want to be just a worker of government. I never used the word “official”. Hindi niyo nahalata. [applause] Have you not noticed it? I do not use “Malacañan”, I said, “my office”.

Tapos when I talked about kasama ko sa trabahante sa gobyerno. Walang pakornihan ‘yan. Ganoon din ako noon sa amin. I seldom use the word “palasyo, palasyo.” Palasyo? Puro multo lang ‘yan, palasyo. [laughter] Kaya hindi rin ako natutulog doon.

Anyway, I’m inviting all of you, lahat ng PDP. [applause] Six years. Six years ako. One day you should go to my office and my house para makita ninyo.

Wala akong… By the way ha, wala akong pinipirmahan na dokumento about business. Iyong project approval bidding. Hindi dumadating ‘yan sa akin. Hanggang diyan lang ‘yan sa Gabinete, huwag ninyo akong isali.

Kaya ko ibinigay sa inyo ‘yan, trabahuhin ninyo ‘yan. Hindi ako ‘yung mga kontrata ng gobyerno na ganoon, tapos kung sino nanalo sa bidding. Wala, ni hindi rin ako tumatanggap ng bisita na negosyante lalo na kung magpunta ka doon tapos may hingiin ka, titindigan kita.

‘Pag ka kaibigan tayo, consider it denied. ‘Pag kaibigan tayo tapos lumapit ka sa akin, “Rod, ganoon.” Tapos sabihin ko na, “You know, I’m not up to it. Hindi ko trabaho ‘yan. Consider it denied.” Talagang igaganon ko.

Kaya ako ‘nong piskal ako, ‘pag ka lumapit ‘yung abugado, hingin ‘yung kaso ganon, kinabukasan file ‘yung kaso, imbes na imbestigahin pa, ayon kokompurmiso ka lang sa akin. Pero huwag kayong lumapit. Lalo na negosyo. Tapos sabi niyo tumatanggap.

You need more than just your few millions. Bigyan mo lang ako, mamili ako ‘yung building mo. Ibigay mo ‘yan sa akin kasi bukas mag-resign ako. Pero kung ‘yang, sabihin mo na, hanggang ngayon may bigayan pa nang malaki, wala, wala akong nalaman na, mga kontrata na…

Kung i-bid ‘yan dahil kaya mo talaga. At saka may gusto akong baguhin, ma’am, National Treasurer kasi natin si Secretary Briones. Pati, Bot, ‘yung lowest bid. You have to change the law. Something more qualitative ang… Kasi ‘yang lowest bid, ito project, so lowest bid ang — “Ito gawin namin ‘yan.”

Iyong magagandang malalaking construction firm, hindi na sumasali ‘yan kay kung lowest bid, ‘yung mga tirador ang manalo diyan. Pagbigay, eh ikaw ‘yung pinakamababa eh. Mura sa iyo.

Pagdating niya doon alam mo kung sinong bigyan? Ang engineer. Ang approval diyan sa DPWH. Ang supervisor, baka mayor o governor, then ang barangay captain. ‘Di ba ngayon? If there’s a road, arteries na malalaki, mag-pirma pa ang barangay captain. Kasali pa ‘yan.

So 100 million…. The true amount of the project woud really be something about 60, 65. Kaya pumapalpak talaga. Iyong aspalto, parang lipstick lang, ganon. Because the guy has to save, marami siyang bigyan, tapos kikita pa. Eh ano lang sa kanya?

Kaya ‘yung culprit, ‘yung lowest bid na ‘yan. If COA, which is not also their fault, would continue to impose that, walang katapusan ang corruption sa Pilipinas. [applause] Sabihin ko sa inyo.

Magsabi kayo, eh ito sana kasi, ito o, gagawin niya ang proyekto, ganito lang ang bayaran ng gobyerno. Hao-siao ‘yan.

Kasi ‘yung mga malalaking kompanya na true to life, ‘pag sinabi mong 100 million. Okay 100 million. Ilalagay niya ‘yung permit ko diyan, hindi naman itataya ‘yang ano.

Pero kung magbigay pa sila gaya ng… Sabi ibigay mo na, ‘yung mga tirador, ‘yun ‘yung mga negosyante na walang trabaho. Maghintay lang ng papel, tingin-tingin lang ng proyekto, ayun. Mawala ‘yan ngayon sa akin.

Lalo na kung alisin natin ‘yang lowest bid or have it something else. Alam ni Secretary Briones ‘yan. She has spent more of her time professor sa UP then she became our National Treasurer. So I had to harness her back because we would need the experience. Masasabi… Tanungin ninyo lahat, you want me to… Ganito, ang kulang ninyo… Nireserba ko ‘to kasi aalis na ako. Kayong Pilipino kasi pumapayag rin kayo. ‘Pag ka hiningan ka diyan sa no parking na ‘yan, sabihin mo, “Ano? Anong tingin mo sa akin, gatasan?”

Pagdating sa airport, ‘pag binuksan, tapos, sabihin “Isauli mo ‘yan. P***** i** ka, isauli mo ‘yan, pag hindi sasampalin kita dito.”

Be assertive. Iyong mga hingi-hingi diyan sa ano magkuha ka ng lisensya… [applause] Itetext kita. Tapos I can assure you. Kung gusto mo, sipain ko sa harap mo. Sampalin kaya kita sa publiko.

Kayo ang, kayo ang nakadiperensya rin. ‘Pag hiningian kasi kayo, maski tama ‘yung inyo, nagbibigay kayo. Kasi minsan late ganon. O ‘di tawag mo lang anong siyudad? Tawagan ko ‘yung mayor.

“Adre, p****** i** ‘yung trabaho mo diyan ganyan.” Eh may report dito sa akin. But if you’re the mayor and governor and if you cannot stop it, I will file charges against you, administrative. I can suspend you. I can dismiss you. [applause]

Pareho kami ng Ombudsman. I can cause your dismissal. I-[inaudible] kita, lalo na gross neglect, pati ‘yung corruption.

Kaya sabi ko, to all, alis na ako. Maraming salamat sa, for your patience. Lahat ng sa gobyerno, huwag na ‘yung mga sibilyan, wala na tayong pakialam diyan. It’s only six years. Nagmamakaawa ako sa inyo. Hindi para sa akin. Nagmamakaawa para sa gobyerno. Pahingahin naman ninyo ‘yung tao. Ibigay ninyo ‘yung…[applause]

Pati ‘yung mga regulatories diyan. Huwag kayong magpabor-pabor diyan sa mga mayaman. Usually kasi ang mga may-ari nitong mga train, lahat puro mayaman ay l**** kayo. Just be fair.

Huwag kayong basta-basta na lang pumayag na magpatong nang magpatong ng rates diyan. Look at the Filipino first. Eh kung may amoy ako diyan na ano. Gulo tayo.

Ako pa naman nagmumura talaga ng tao sa publiko. Nagpu-p******* i** talaga ako. Eh baka gusto mo sa’yo itong p****** i** director ka, l**** ka, matagal na akong mainit sa iyo. Gusto mo? Basilan or Jolo? Tawagan ko lang ‘yung kaibigan ko.

Iyong pinaka — huwag naman ‘yang matagal. Sus. Sabagay okay ‘yan. Sa taga-gobyerno, dahan-dahanin mo na lang. [laughter] L***, sinabi ng tama na eh.

Doon sa Davao, ‘yung mga corrupt, ‘yung mga, ito rin ang gusto kong sabihin… Iyong mga komunista, masyado kayo. Eh pinagbabaril ninyo ‘yung pulis ko pati military. Davao at that time, we lost about four, five a day, a day.

Iyong nagta-trapik diyan, kasama tatlong pulis pak, pak, pak, pak, pak, pagdaan ko. O kayo human rights. Ngayon, ewan ko kung mag-usap tayo.

Ako, okay ako. 50 years ang nakaraan. So with the Moro rebellion, 50 years na halos. Sabay-sabay pumutok ‘tong komunista pati ‘yung sa nationalism sa Mindanao.

Another 50 years tayo, kayo. Pero ako ayaw ko. Alam mo bakit? That is a problem kasi baka communal wars, kadugo mo, kabalat mo. We are only separated by what a belief, ideology, komunista, pati ‘yung tayo naman sa…

No, let us not fight. And do not go into that silly thing about rebellion, because a rebellion an internal strike, will consume our own. Kinakain mo ang anak mo mismo na Pilipino. That’s the problem. Iyan ang iniisip ko palagi. Whatever I…

A revolution always — kinopya ko lang ‘yan — it devours your children sa harap mo. Remember that the Moro is a Malay, that tayong mga Kristiyanos, Malay. We belong to the Malay race. Do we have to slaughter each other?

Ako, I’m ready. Hindi ko lang komunista, o ano? Sige ikaw. Namatayan ako ng pulis. Never mind. Marami pa akong pulis, gusto ninyo? Ayaw ko. Let me hear you. Kasi ako nag-release na ako nang lahat. And I think I even gave so much in concession. Just to arrive at a certain, para mag-usap. The Bangsamoro, ganon rin. I just appointed the commission — na ready. Si Nur Misuari is just… “Bahala ka, “ sabi niya, “Kailan tayo mag-usap?”

It’s the extremism, itong IS na wala ng—Basta na lang gugulgol ka ng tao sa… Makes you happy? You think that it will improve your humanity, pagtingin mo sa bayan mo, sa kapwa mo tao?

Iyan ang problema diyan. Hindi ito giyera na ibang lahi. Tayo ang… Kinakain natin ang sarili nating Pilipino. That is the food sa ating — ‘cause of the ideology.

I hope I have improved your thinking about — the perception about government. Magpapaaalam na po ako.

Thank you for your attendance here. [applause] And you only have my oath of office.

Ako my office, my term is only — it begins and ends with public interest only.

Maraming salamat po. Magandang gabi sa inyong lahat. ●